Kağıt Ambalaj Nedir?
Oluklu Mukavva Üretiminde Kullanılan Terimler
Oluklu Mukavvanın Yaşamımızdaki Yeri
Kağıt Ambalaj Kullanım Kıyaslaması
Dünyada kağıt - oluklu mukavva ambalaj nedir?
Oluklu mukavva, 140 yılı aşkın bir süredir dünyada üretilen ve kullanılan bir ambalaj türüdür. Hammaddesi olan kağıdın yeniden üretilebilen, yeniden kullanılabilen ve geri dönüştürülebilen bir madde olması dolayısıyla çevre uyumu en yüksek olan ambalaj türü diyebiliriz. Malzemenin tüm ömrünü, yani hammaddesinin tabiattan elde edilmesi ile, kullanımdan sonra hurdasının son işlemini içeren süreçte; oluklu mukavvanın çevre uyumu en yüksek ambalaj malzemesi olduğu kanıtlanmaktadır.
Ambalaj, sanayi ürünlerinin öncelikle korunması ile doğmuş ve ilerleyen zamanlarda da pazarlama gereksinimi ile gelişmiştir. Ambalajın ilk doğuşu ahşap ile olmuştur. Zaman içerisinde ahşabın yüksek maliyetleri, işgal ettiği büyük hacim ve ormanların korunması düşünceleri ile ahşabın alternatifi olarak kağıt gündeme gelmiştir. Kağıdın tek başına koruma amaçlı bir ambalaj olamayacağı gerçeği ile oluklu levha ve daha sonra da oluklu mukavva levha üretimi geliştirilmiştir. Oluklu levha ilk başta şarap üreticileri tarafından kullanılmaya başlanmıştır. Şarap üreticilerinin, şişeli ürünlerin ahşap sandıklar ile sevkiyatında karşılaştıkları şişe kırılmalarını önlemek için önceleri saman takviyesi yapılırdı. Zaman içinde oluklu levha ürünü geliştirilmiş ve şişelere oluklu levha sarılarak, sandıklama yapılmıştır. Oluklu levhadan alınan olumlu netice sonrasında, oluklu mukavva levha geliştirilmiştir. Kağıt ambalaj, Dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızla gelişmekte ve kullanımı da artmaktadır.
Oluklu mukavva, ambalaj malzemesi olarak ilk kez 1871 yılında Amerika Birleşik devletleri'nde kullanılmaya başlanmıştır. İlk kullanımlarda, şişe ve kavanozların sandık kasalar içinde birbirilerine çarpmaları neticesinde oluşan kırılmalarına karşın, oluklu levhaların şişelere sarılarak sandık kasalara konulması ile kullanılmaya başlanan şekli, tek yüzlü oluklu levha formunda olup sargılık koruma malzemesi olarak kullanılmıştır. 1908 yılında ilk oluklu mukavva levha (çift yüzlü oluklu) üretimi yine ABD de yapılmış ve ekspres posta paketi olarak kullanılmaya başlanmıştır. Kullanılması ile elde edilen avantajların görülmesi ile oluklu mukavva teknolojisi gelişimini sürdürmüş ve 1914 yılında ilk çift dalga oluklu mukavva levha üretimi yine ABD de yapılmıştır.
Oluklu mukavva levha ile yapılan ve çuval veya sandık ambalajın yerini almaya başlayan koli üretiminin ilk ABD de tasarlanmış ve yapılmış olmasından dolayı, halen A-Box (Amerikan kutusu) denilmesinin de sebebidir.
Türkiye de kağıt - oluklu mukavva ambalaj nedir?
Ülkemizde oluklu mukavva üretimi ilk kez 1954 yılında, devlet teşebbüsü olan SEKA İzmit tesislerinde üretilmiştir. ilk özel sektör yatırımı 1960 yılında İstanbul da DAKO firması tarafından yapılmış ve üretime girmiştir.
Dünyada ki hızlı gelişimine rağmen ülkemizde, oluklu mukavva ambalaj kullanımı hızlı artmamaktadır. Oluklu mukavva ambalaj kullanımı; doğa bilinci, geri dönüşüm ve pazarlama avantajlarının oluşturulması gibi konulardaki çağdaş düşüncelerin paralelinde, kullanımının arttığı gibi bir olgu olduğuna dair araştırmalar vardır.
Son yirmi yıla kadar ülkemizin büyük şehirlerinde bile, ambalaj deyince ilk akla gelen gazete kağıdı ile sarmalamaktı. Halen küçük il ve ilçelerde, gazete kağıdı ile ambalaj yapılması alışkanlığı yaygın durumdadır. Bu alışkanlık, sanayi toplumu olmamamız ve tarım toplumu olmanın verdiği bir sonuçtur.
Ülkemizdeki ambalaj kullanım miktarı, gelişmiş ülkelerdeki ambalaj kullanım oranları ile karşılaştırdığımızda, çok ciddi farkların olduğu görülmektedir. Gelişmiş ülkelerde, standart ürünler için ambalajın bedeli içindeki ürün bedelinin %2-3'ü oranında olacak şekilde ambalaj seçimi ve tasarımı planlanırken, ülkemizde bu oransal bedelin çeyreği seviyesinde ambalaj bedelleri oluşmaktadır. Ambalajın önemi ve gereksinimi değerlendirilmesi, bir kültür sonucu olduğu inancındayız. Ek ambalaj’dan teklif alan bazı müşteriler, halen “ambalaj, ürün müşteriye gidinceye kadar lazım sonra çöpe atılıyor, çöpe atılacak bir şeye bu kadar para verilmez” diyen sanayiciler var! Ambalajın amacının; ürünün müşteriye gidinceye kadar koruma yapması gerektiği ve işlevinin bu kadar olduğu, bilincinde olmayan bir müşteri kitlesine hizmet vermenin güçlüklerini yaşıyoruz. Evet ambalaj, ürünün müşteriye ulaşıncaya kadar deforme olmasını önlemek, rafta kendini albenili göstermek, ürünün vasıflarını tanımlayan şekilde ve ürünün değerine paralel formatta olmalıdır. Bu düşünceye inanan ve uygulayan sanayicilerin çoğalması ile ambalaj kullanımının da artacağını düşünüyoruz.
Oluklu mukavva levha ile ambalaj üreten sektörü üç kategoride değerlendirmek lazım.
Bu üç kategorideki üreticiler arasında olan rekabet, en çok konfeksiyoncuları olumsuz yönde etkilemektedir. Konfeksiyoncuların, oluklu mukavva levhadaki bağımlılığı neticesinde; diğer iki üreticiden artakalan kısım, konfeksiyoncuların müşteri portföyünü oluşturmaktadır. Bu grup müşterilerin ambalaj kullanım miktarı, diğerlerinin yanında çok düşük miktarlardadır. Sonuçta, konfeksiyoncular arasında daha kıyasıya bir rekabet olmaktadır. Bu rekabet ortamında da, kaliteli hammadde (oluklu mukavva levha) kullanan ile düşük kaliteli hammadde kullanan konfeksiyoncu arasındaki farkı ön plana çıkarmakta ve müşteriye bunu anlatmakta sıkıntılar yaşıyoruz. Zaten ambalajın önemini anlatmakta yaşanan sıkıntılar varken, birde kalite farkını anlatmaktaki sıkıntının büyüklüğünü tahmin etmekte zorlanılmaz.
Konfeksiyon ambalaj üretimi, küçük sermayeler ile kurulan atölyelerde de yapılabilmektedir. Ankara EK Ambalaj, kurulduğu 2003 yılından bugüne kadar işe aldığı elemanların büyük kısmı sektör dışından ve ambalaj işini bilmeyen çalışanlardan seçmiştir. Bu işi bilmeyen elemanların hepsini yetiştirmiş ve sloter ustası noktasına kadar getirmiştir. Bu üç yılda, 8 tane yetişmiş sloter ustası işten ayrılmıştır. Bunlardan 4 tanesi atölye açmış ve kendi işini yapmaktadır. Böyle bir süreç sonrasında; müşterilerini bilen, fiyat politikanı bilen, pazarlama sistemini bilen ve kısaca seni, senin kadar tanıyan bir rakibin oluyor. Ayrıca bu ve bunun gibi küçük sermayeli atölyelerin çalışanlarında, sosyal güvence altına alınmış SSK’lı elemanların varlığı, ya yok yada göstermelik bir iki kişi oluyor. Buda işletme giderlerine direkt yansıyor ve maliyet açısından bizim aleyhimize sonuç yaratıyor. Bununda yarattığı haksız bir rekabet yaşıyoruz.
Konfeksiyon ambalaj üretimi, bir hizmet sektörüdür. Ülkemizde hizmet sektörlerinin değeri tam yerini bulmadığı için, kaliteli ve kalitesiz hizmetler arasındaki farkın, ambalaj fiyatlarına yansıması gerçeği, ambalaj kullanıcı ve küçük sanayiciler tarafından, halen kabul görmüş değil.
Entegre tesis ve oluklu levha üreticileri, konfeksiyon üreticilerine, safiha (ebatlı oluklu mukavva levha) satışına pek sıcak bakmıyorlar. İsteksiz şekilde safiha satışı yaptıklarından, konfeksiyon üreticilerine, fiyatları yüksek tutuyorlar. Buda ayrıca haksız rekabet yaratıyor.
Bu belirtilen fiyat ve diğer tüm olumsuzluklara karşın, EK Ambalaj gibi konfeksiyon ambalaj üreticileri, orta ve düşük hacimde (aylık 100-2000 adet) ambalaj kullanan müşteriler için en ideal tedarikçilerdir. Konfeksiyon ambalaj üreticileri, müşteri odaklı çalıştıkları için müşterinin memnuniyetini her zaman önde tutarlar. Siparişin küçük miktarlarda olması veya kısa teslimat sürelerinin talebi gibi isteklere daha kolay olumlu cevap verebilmekteler.
SAFİHA : Oluklu makinesinde istenilen boyutlarda kesilmiş oluklu mukavva levhalara, sektörde çok eski bir terim olan safiha adı verilir.
DALGA: Oluklara dik olan kesitte görülen ondüle, şekli nedeniyle dalga adıyla tanımlanır.DALGA YÜKSEKLİĞİ : Ondüle edilmiş fluting kağıdın oluşturduğu üst ve alt kemerler arasında kalan yüksekliktir.
DALGA BOYU : Tek yüzlü veya oluklu mukavvada ondüle yapışma noktalarının arasındaki mesafedir.
OLUK YÖNÜ : FEFCO’ya göre içi taranmış bir üçgen ile ifade edilir. Oluklu makinesinde çalışma yönüne dik, kutu üretim makinelerinde ise çalışma yönüne paraleldir.
RİL : Oluklu mukavva levhanın katlanabilmesi için, oluklu makinesinde, slotter’lerde veya kalıp bıçakları ile yapılan izlerdir. Matbaacılıkta pliyaj olarak adlandırılan bu sözcük, oluklu mukavva üreticilerince iz veya ril olarak ifade edilir.
OLUKLU RİLİ : Oluklu mukavva levhaya, kutu kapaklarının katlanabilmesi için, oluklu makinesinde atılan rillerdir. Daima oluklara dik gelirler.
SLOTTER RİLİ : Olukludan rillenerek çıkan levhalara, kutu yan yüzeylerini oluşturmak için slotterde atılan rillerdir. Oluklara paralel gelirler.
PERFORASYON : Oluklu mukavva levhanın istenilen yerden her iki yöne (iç-dış) kolaylıkla katlanabilmesi için, aynı hat üzerinde sadece belirli noktalarda kesilmesidir. Kalıplı üretimde kullanılır.
FERMUAR BIÇAK : Oluklu mukavva kutularda açma işlemini kolaylaştırmak için kullanılan karşılıklı bıçaklardır. Kalıplı üretimde kullanılırlar.
TEAR TAPE : Oluklu mukavva kutularda açma işlemini kolaylaştırmak için, oluklu makinesinde, levhanın istenilen noktasında/noktalarında oluklara dik olarak yapıştırılan, 4-6 mm eninde polipropilen yırtma bandıdır.
TUTAMAK : Oluklu mukavva kutuların taşınmasını kolaylaştırmak için genellikle kutu dar yüzlerinde yer alan, el girebilecek büyüklükte ( 30 × 90 mm ), özel kalıplarla tam veya yarım kesilmiş deliklerdir.
HAVALANDIRMA DELİĞİ : Oluklu mukavva kutuların içindeki ürünlerin havalanmasını sağlamak için, özel kalıplarla kesilmiş, genellikle daire şeklindeki deliklerdir.
BİNDİRME : Kutularda kapak boylarının, en kenarı ortasında birleşmeyerek, istenilen ölçüde birbiri üzerine taşmasıdır.
SKIP FEED : Oluklu mukavva levha boyu, slotter silindir çevresinden daha uzun olması halinde makinadan, silindirin iki turuna karşılık bir levha geçirilerek ıskalama yapılmasıdır.
SLOT - YARIK : Kutu kapaklarını oluşturmak için, slotter rillerinin devamında açılan yarıklardır.
OFSET YARIK : Özellikle otomatik dolumda, kutu kapaklarının kolay kapanması için, rili merkez almayıp, genellikle iç kapaklara kaydırılan yarıklardır.
SLOT ISKARTASI : Yarıkların içinden çıkan kırpıntıya denir.
KENAR ISKARTASI : Ölçü doğruluğu sağlamak amacı ile slotterden geçen levhanın kenarından kesilen parçadır.
KULAK ISKARTASI : Ekleme kulağının alt ve üst kısmından kesilen parçalardır.
EKLEME KULAĞI : Oluklu mukavva levhayı, prizma haline getirmek için, dar ve geniş yüzü birleştiren, 25-40 mm eninde ve kutu yüksekliği boyundaki dar şerittir.
UZATILMIŞ EKLEME KULAĞI : Yapıştırma kutularda, kulak açılmasını önlemek amacı ile ekleme kulağının oluklu rili üstüne taşacak ( 40 mm ) şekilde uzatılması.
GENİŞ YÜZ : Kutuda, boy ve yüksekliğin oluşturduğu yüz.
DAR YÜZ : Kutuda, en ve yüksekliğin oluşturduğu yüz.
BOY KAPAĞI : Kutuda boy ölçüsünün uzantısı olan kapak.
EN KAPAĞI : Kutuda en ölçüşünün uzantısı olan kapak.
COATING : Oluklu mukavva yüzeyinin; su, nem, yağ geçirgenliğine karşı direncini artırmak için çeşitli maddelerle kaplama işlemidir. Geçmişte mum (wax) cinsi malzeme kullanılırken, bugün kağıdın tekrar kullanımını olumsuz etkilemeyen su bazlı ürünler kullanılmaktadır. Uygulama yeri oluklu makinesidir.
EMPRENYE : Oluklu mukavvaya dayanıklılık, neme direnç, yüksek istif mukavemeti kazandırmak amacı ile fluting kâğıdına, parafin vb. malzeme emdirilme işlemidir. Oluklu makinesinde uygulanır.
UPS - OPS - TWIN FLUTE - DUAL ARCH : Oluklu mukavvaya dayanıklılık, yüksek istif mukavemeti kazandırmak amacı ile, tek fluting kağıdı yerine, düşük gramajlı iki kağıdın özel yapıştırıcı ile birleştirildikten sonra ondüle edilerek kullanılmasıdır.
PREPRINTING : Oluklu mukavva kutularda istenen baskının, kullanılan liner kağıdına bobin olarak basılmasıdır. Olukludan çıkan levhalar baskılı olarak çıkarlar.
LAMİNASYON : Ofset baskılı karton tabakaların, laminasyon makinelerinde tek yüzlü veya oluklu mukavva levha üzerine yapıştırılmasıdır.
Paketlenebilir ürünlerin çok büyük bir bölümünün ambalajı olan Oluklu Mukavva, pek çok şekli ile yaşamımızda yer almaktadır.
Dağıtım harcamalarını azaltarak, üretim ile tüketim noktası arasındaki yolda, paketlediği ürün veya ürünleri en iyi biçimde bir arada tutma, koruma, taşıma, tanıtma görevini üstlenen oluklu mukavva ambalajların kullanıldığı alanlar, her geçen gün artmaktadır. Sıvı, katı, taneli, yumuşak, sert, dayanıklı veya hassas tüm ürünler, oluklu makavva ile güvenli olarak ambalajlanabilmektedir. Her oluklu mukavva kutu, paketlediği ürün özelliklerine uygun olarak tasarlanmakta; dolum koşullarına, palete, istife, depolama ve nakliyeye uygunluğu göz önüne alınarak üretilmektedir.
Önceleri, genellikle taşıma ambalajı olarak kullanılırken, bugün satın aldığımız kitap, ayakkabı, hediyelik eşya, sebze meyve gibi pek çok ürünü paketleyen oluklu mukavva, özellikle çevre duyarlılığının arttığı son yıllarda, tanıtım ambalajı, çikolata ambalajı, resim çerçevesi, hediye kutusu, vitrin dekoru olarak, kullanıcıya çok yakın olmayı başarmış bir malzemedir.
Sadece ülkemizde gıda ve tarım olarak 6 (altı), sanayi ürünleri olarak 15 (onbeş) sektöre hitap ettiği göz önüne alınırsa, ambalajın oluklu mukavva olduğunu söyleyebileceğimiz ürünlerin sayısı sayfalarca sürebilir. Kullanıcı olarak bizler, ambalajları ve malzemeyi görerek baktığımızda bunu kolaylıkla fark edebiliriz.
Elle Dolum Yapılarak Kullanılan Oluklu Mukkavva Ambalajlar
Otomatik Dolum Makinalarda Kullanılan Oluklu Mukavva Ambalajlar
Oluklu Mukavva Levha Çeşitleri
Oluklu Mukavva Kutu İçi Seperatör ve Takviyeler
Ürünlerin OLuklu Mukavva Kutuları İle Ambalajlanması ve Bunların İstiflenmesi Önlemleri
Oluklu Mukavva Kutu Kullanıcıları İçin Kontrol Listesi
Oluklu Mukavva Kutularının Depolanması ve Birim Yük Haline Getirilmesi
Oluklu Mukavva Kutularının Depolanması Sırasında Alıncak Basit Önlemler
Oluklu Mukavva Kutularının Test Şekilleri
Oluklu mukavva ambalajın performansı, sadece kullanılan hammadde niteliklerine ve üretim yöntemlerine bağlanamaz. Amaca uygun ambalaj tipi seçimi, ambalaj tasarımı, standartlar ve yasal uygulamaların da göz önünde bulundurulması gerekir.
Oluklu mukavva kutu kullanıcısı kuruluşların, kutu üretici firmaya:
hakkında verecekleri bilgiler; beklentilerini karşılayacak ambalajın satın almalarına büyük ölçüde yardımcı olur. Bu bilgiler ışığında, kutu üretici firma, müşterisini oluklu mukavva kutu kullanmanın sağlayacağı tüm avantajlardan yararlandırmak amacı ile öneri ve kutu tasarımlarında bulunabilir.
Oluklu mukavva kutular, eklemeli veya eklemesiz, istenilen sayıda paketler halinde bağlanarak veya istenilen sayıda palete istiflenerek birim yük haline getirilirler. Kutuların kurulmamış, düz halde depolanmaları, performanslarını büyük ölçüde etkiler, bu nedenle gerek üretici, gerekse tüketici firmanın, ürünün toplam maliyeti içinde büyük bir paya sahip olmasa da; oluklu mukavva ambalajları, istenilen koşullarda korumaları ve saklamaları gerekmektedir.
Oluklu mukavva kutuların en dirençli oldukları yer köşeleridir. Palete istifleme sırasında en kuvvetli olan köşelerin üst üste gelmesine özen göstermek, kutuların çökmeye daha dayanıklı olmasına yardımcı olur. Kötü yerleştirme ve istiflemeye bağlı olarak kutularda meydana gelecek performans kaybı, şaşırtıcı büyüklüktedir.
Endüstri ürünlerinin ambalajı olarak kullanılan oluklu mukavva kutular, dağıtım zinciri içinde hareketleri sırasında birim yük haline getirilirler. Kapatılmış kutular, teker teker el değiştirmek yerine palete istiflenip, çember veya polietilen filmlere sarılıp sabitlenerek birim yük haline getirilmeleri ile, nakliye taşıtlarına yerleştirilirler. Ürüne ve ambalaja el değiştirme nedeniyle gelecek zarar en aza indirilirken, zamandan, yerden ve işçilikten tasarruf edilir. Ulaşımın bütün aşamalarında paletlere yerleştirilmiş yükle, yükleme boşaltma olanakları arasında uyum olması gerekmektedir. Forkliftin giremediği yerlerde palet hareketi olanaksız hale gelmektedir. Palet kullanımı standardizasyonu gerektirir. Palet boyutları, üzerine konabilecek mal ve ambalaj sistemine göre seçilebileceği gibi, ambalajlar da palete göre yapılabilirler.
Oluklu mukavva kutuların en önemli performans göstergelerinden biri olan çökme test değeri, kutuların palete üst üste kaç sıra istiflendikten sonra çökmeden kalabileceğini gösterir, ancak tek başına yeterli değildir. Ağırlık, istif yüksekliği, palete yerleşim, paletin kendisi, ortamın nemi, depolama zamanı gibi dış etkenlerin vereceği zararın çok büyük önemi vardır.
Kutu kullanıcısının kolaylıkla müdahale edeceği şartlardan olan palete yerleştirme şekli, ambalajın ve ürünün depolama sırasında en az zararı görmesine doğrudan etki eder. Her zaman uygulanır olmasa da, etkisi bilinirse önlem almayı düşündürebilir.
Oluklu mukavva kutulara uygulanan testlerin ortak amacı, dolu ambalajların, dağıtım zinciri ve depolama sürecinde karşılaşabilecekleri tehlikeleri dikkate alarak, performanslarını ölçmektedir. Bu testler genellikle Standart Kutu (FEFCO 0201-RSC-American Box)olarak adlandırılan, kurulup kapatılmış ambalajlara uygulanır.
Her zaman gruplar halinde kullanılan kutuların, dağıtım zincirinde istifte karşılaşacağı basınca dayanımını ölçme amacıyla, özel bir test cihazıyla yapılır. Biri sabit diğeri hareketli iki tabla arasına yerleştirilen kutu üzerine, üst tabla belirli bir hızla, kutuda ilk deformasyon görülene kadar indirilir. Birimi N olan sonuç, göstergeden okunur. Kutu kalitesi belirlenirken, iklim koşulları, istif süresi ve şekli bilinmese de kutu çökme değeri Mc Kee formulü ile teorik olarak da hesaplanır.
Bu test ile üst üste istiflenen kutulardan en altta ki kutunun taşıyabileceği yük değeri belirlenmiş olur.
Kutuların, taşıma aracına yükleme boşaltma ve depoya yerleştirme sırasında düşmesi halinde, ambalajda ve taşıdığı üründe oluşacak hasarı ölçme amacı ile yapılır. Ağırlığı 100 kg altında olan ve doldurulup kapatılmış kutu, belirli bir yükseklikten sert bir zemine, herhangi bir yüzü, kenarı veya köşesi üzerine düşürülerek hasar belirlenir.
Kutuların; hava, kara, deniz, demiryolu taşımacılığı sırasında, ani durma veya başka bir araçla çarpışması halinde dayanımını belirleme amacı ile yapılır. Doldurulmuş ve kapatılmış kutu, eğik bir düzlem üzerinde, belirli bir hızla hareket ettirilerek 90˚’lik bir açıda, herhangi bir yüzü, kenarı, köşesi üzerine, sert bir yüzeye çarptırılarak, oluşan hasar belirlenir.
Kutuların; hava, kara, deniz, demiryolu taşımacılığı sırasında etkisinde kalacağı titreşimin, ambalaja veya ürüne vereceği zararı belirlemek amacı ile yapılır. Doldurulmuş ve kapatılmış kutu, titreşimli bir tabla üzerinde, belirli bir süre tutularak hasar belirlenir.
